Stel, je hebt een gesprek met een project medewerker, of je doet interviews tijdens een werkbezoek. Er moet een ‘leuk stukje’ over komen op de website. Dat klinkt eenvoudig, maar voor veel mensen is het een worsteling. Want hoe maak je van een gesprek een mooi interview? Dat gaat verder dan het standaard ‘geen gesloten vragen stellen’. En dat past niet in één alinea, daarom gaat deze hele blog over het gesprek zelf. Volgende week leest u het vervolg; het schrijven van het artikel. Het vorige bericht ging over de voorbereiding.
En nu, praten maar!
Een interview bestaat uit vragen stellen, dat is helder. Het doel van het interview is echter niet vragen stellen, maar informatie verzamelen. Om precies te zijn, álle informatie die u nodig heeft om een goed, volledig, ‘rond’ artikel te schrijven.
Sterke start
Iemand zal bereid zijn om meer te vertellen wanneer de sfeer van het gesprek goed is. Als interviewer heeft u daar meer invloed op dan u denkt. Oprechte interesse, een respectvolle houding. Dat begint bij op tijd komen, natuurlijk. Als u zelfs nog iets eerder komt, kunt u de sfeer van de locatie vast in u opnemen. Een plek gerelateerd aan het doel van het gesprek werkt daarbij het beste. De werkplek, wanneer het over werk gaat, of aan zee als het interview over kite-surfen gaat. Waarom alvast de sfeer opsnuiven? Is dat niet overdreven? Nee hoor! Want het voegt vaak informatie toe, die heel bruikbaar is direct bij aanvang van het interview. “Drukke dag op kantoor/ de fabriek/ aan zee, is dat altijd zo of spelen er nu speciale dingen?” Meteen een sterke start.
Goede sfeer
Een lekkere start, dat is fijn! Nu die goede sfeer vasthouden. Niet omdat dat zo gezellig is, maar voor een doeltreffend en effectief interview. Uw gesprekspartner zal u veel meer vertellen wanneer hij/zij zich op zijn gemak voelt en er een sfeer is die uitnodigt tot vertellen. Dat heeft u als interviewer in de hand. Natuurlijk, het moet klikken. Maar daar kunt u zelf veel aan doen.
Luisteren
Interviewen lijkt vooral een kwestie van vragen stellen. Luisteren is echter minstens zo belangrijk. Inhoudelijk goed luisteren leidt tot betere vragen. Bovendien geeft het de geïnterviewde het gevoel gehoord te worden. Ook niet onbelangrijk. Soms kan wat langer luisteren en even wachten met een vraag stellen, de geïnterviewde juist stimuleren om even door te praten. En luisteren betekent dan natuurlijk ook wel echt luisteren. Een stilte laten vallen en ondertussen uw vragenlijstje doorbladeren, dat werkt niet echt. Oprechte interesse blijkt uit uw hele houding.
Vragen stellen
En dan nu… goede vragen stellen! Het doel is een gesprek waarin u alle informatie verzamelt die u nodig heeft. Welke informatie u nodig heeft voor uw artikel of voor uw ‘leuke stukje voor op de website’, dat bepaalt u vóór het interview plaatsvindt. Zo kunt u van te voren uw vragen opstellen en in de juiste volgorde zetten. Dan heeft u de regie over het interview. U kunt daar bewust van afwijken, als dat tot een beter resultaat leidt.
Opbouw
Zoals vaker in een gesprek ligt het belangrijkste, meest spannende of meest ingewikkelde ergens in het midden. Tenzij het voor de hand ligt om het eerst daar over te hebben. Een sporter vraag je eerst naar de gouden medaille die hij zojuist heeft gewonnen! Anders begin je met algemene vragen en werk je naar de hot topics toe. Als je die informatie hebt verkregen, rond je het gesprek weer met meer algemene vragen af. Zijn er verschillende belangrijke onderwerpen, dan zet je die van te voren in een logische volgorde.
Balans
Wat zijn nu goede vragen? Goede vragen bestaan vooral uit een goede balans. Niet alleen uit zeer deskundige vragen. Hele slimme en deskundige vragen, waarbij de interviewer de geïnterviewde graag overtreft, leidt tot een heel abstract gesprek. Super kritische vragen? Een defensief of gesloten gesprek. Alleen maar medeleven? Een oppervlakkig gesprek, waarin het hoe of waarom mogelijk ontbreekt. Een goede balans dus.
Doorvragen
Goede vragen is een goed begin, maar niet het hele werk! Het is fijn als u alle vragen hebt gesteld en er ook zinvolle antwoorden op hebt gekregen. Dan gaat u tevreden naar huis. Achter uw notebook merkt u echter dat er toch informatie ontbreekt. In een ‘normaal gesprek’ vraag je vaak door; ‘tjee, maar hoe kwam dat dan?’ In een interview, met iemand die u niet (goed) kent, lijkt dat ineens ingewikkeld of onbeleefd. Tóch doen! Heel belangrijk! Neem u voor om tijdens het interview ook echt de interviewer uit te hangen. Want met doorvragen krijgt u echt een interessanter gesprek. Dat is niet onbeleefd, het geeft de geïnterviewde waarschijnlijk vooral de indruk dat u professioneel bezig bent. En u krijgt een beter artikel.
Samenvatten
Iedere interviewer heeft het wel eens, er is iets niet duidelijk of het gesprek loopt even wat minder soepel. Als u het antwoord even kort samenvat, is alles weer duidelijk. ‘Dus als ik het goed begrijp …’ Dan hoort u al snel of u het inderdaad goed begrijpt. Het wil ook het gesprek weleens weer op gang brengen, maar dan moet u het niet te vaak doen. Af en toe een samenvatting geven, maakt de geïnterviewde bewust van zijn/ haar antwoorden. Dat nodigt vaak uit tot meer informatie. Maar een samenvatting na ieder antwoord zou wel eens irritatie kunnen oproepen. Dat zou ik niet doen.
Suggestief, objectief, open en gesloten
Open en gesloten vragen, dat kent iedereen wel. Een gesloten vraag nodigt uit tot ‘ja’ of ‘nee’, en dat is meestal niet zo zinvol. Objectieve, open vragen zijn een mooi streven. Daarin vraagt u op een neutrale manier om lange, uitgebreide antwoorden. Met suggestieve vragen geeft u uw mening eigenlijk al, of stuurt u de geïnterviewde een richting op. ‘Deed u dat om meer stakingen te voorkomen?’ is een heel andere vraag als: ‘Wat was de reden van uw handelen?’
En tot slot
Als het interview zijn einde nadert, loopt u nog even snel uw vragenlijstje langs. Niets is zo vervelend als thuis ontdekken dat u iets vergeten bent. Neem daar gewoon even de tijd voor, de geïnterviewde vindt dat prima. Vraag ook meteen even concreet na of u nog contact mag opnemen bij onduidelijkheden.
Potje schaken
Een interview moet voor de geïnterviewde voelen als een gewoon gesprek, maar is echt iets heel anders. Het is een potje schaken. U denkt 6 stappen voor uit en gaat richting uw doel. Betrokkenheid, enthousiasme, luisteren en goede vragen stellen, leiden allemaal tot het doel: een goed interview voor uw artikel.
Volgende week meer over het verwerken van het interview, het schrijven. Bent u op zoek naar een ervaren interviewer, of naar een schrijfcoach voor het uitwerken van uw materiaal, neem dan gerust contact op. We kunnen meteen aan de slag!